کامپیوتر جیبی چیست ؟

PDA حد واسط بین لپ‌تاپ و کامپیوتر شخصی است. پالم و پاکت‌ پی‌ سی دو گروه اصلی آن هستند که هر کدام مزایا و معایبی دارند و می‌توانند در خیلی از موقعیت‌ها کمک دست شما باشد.

دستیار دیجیتال شخصی

دستیار دیجیتال شخصی یا PDA (مخفف کلمات Personal Digital Assistant) سخت افزار کوچکی است به اندازه کیف جیبی یا کف دست که دارای سیستم عامل، نرم‌افزارهای ویژه و حافظه است تا با استفاده از آن، بتوانید به برنامه ریزی اطلاعات شخصی، نوشتن یادداشت، تنظیم برنامه‌ها، خواندن کتاب الکترونیک، شنیدن موسیقی، خواندن و نوشتن ای‌میل و بسیاری از کارهای دیگری بپردازید که در طی روز، بیرون از منزل و محل کار انجام می‌دهید.

گسترش بازار تلفن‌های همراه مجهز به امکانات ذکر شده فوق، باعث شده است تا بازار داغ و در حال پیشرفت دستیارهای دیجیتال شخصی کمی تحت تأثیر قرار بگیرد و سازندگان مجبور به ارائه مدل‌های متنوعی شوند. به همین دلیل، ضرورت دارد که موقع بررسی چنین دستگاه‌هایی، از تفاوت‌ها و امکانات مختلف آنها با اطلاع باشید.

تاریخچه پیدایش کامپیوترهای جیبی

از زمانی که داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز روزانه انسان‌ها آن قدر زیاد شد که دیگر همراه داشتن همه آنها بسیار دشوار شده بود، فکر ساختن کامپیوتر کوچکی که بتواند نشانی‌‌ها و شماره تلفن‌ها را ذخیره کند، یادداشت‌های نوشته شده را نگه دارد و قرار ملاقات‌ها را به یاد شخص بیاورد، شکل گرفت. این قضیه در اوایل دهه 1980 میلادی مطرح شد، اما چندین سال بعد بود که اولین دستیار دیجیتال شخصی با نام نیوتن به صورت رسمی توسط شرکت اپل (Apple) به بازار ارائه شد. نیوتن توانست بخشی از این خلاء را پر کند و اولین دستگاهی بود که صفحه نمایش حساس به لمس آن، با نرم‌افزار خاص خود، توانایی تشخیص دست خط فرد را داشت. اما بزرگ، گران و پیچیده بودن آن باعث شد تا در نهایت، پس از چند سال، تولید آن به پایان برسد. نوع ساده‌تری از آن به نام سیمپیوتر (کامپپوتر ساده) برای مدتی در کشور هند و برخی کشورهای آفریقایی توسط کشاورزان مورد استفاده قرار گرفت و مشاهده شد که برنامه کاری و در نهایت کار کشاورزی آنها، بهره‌وری بیشتری پیدا کرده است.

کاربردهای دستیار دیجیتال شخصی

این کامپیوترهای جیبی که می‌توان آنها را در یک دست گرفت، به اندازه یک کتاب کوچک یا ماشین حساب هستند و مکمل لپ‌تاپ‌های سنگین‌تر و گران قیمتی به‌شمار می‌آیند که شاید همه توانند آنها را تهیه و یا از آنها استفاده کنند.

مهم‌ترین مورد استفاده این دستگاه‌ها، مدیریت اطلاعات شخصی یا اصطلاحاً PIM (Personal Information Management) است. دفترچه یادداشت، نشانی، شماره تلفن، ماشین حساب، فهرست کارهای روزانه، یادآور تقویم، محاسبه مخارج، خواندن و نوشتن ایمیل به‌صورت آف‌لاین، پخش موسیقی، دیدن عکس‌های کوچک، لغت‌نامه، خواندن کتاب الکترونیک، اتصال به اینترنت و بسیاری کارهای دیگر.

نسل جدید دستیارهای دیجیتال شخصی، به امکانات بسیار پیشرفته‌تری مثل ارتباط بی‌سیم بلوتوث و یا Wifi هم مجهز شده‌اند تا امکان اتصال به اینترنت به‌صورت بی‌سیم فراهم شود. حتی بسیاری از آنها، سیم کارت موبایل هم قبول می‌کنند تا امکان برقراری تماس هم مقدور باشد، اما انواع دیگر که از امکانات بی‌سیم بهره‌مند نیستند، باید از طریق کابل رابط به کامپیوتر شخصی یا لپ‌تاپ وصل شوند (معمولاً کابل USB) تا جابه‌جایی اطلاعات و هماهنگ شدن فایل‌ها صورت گیرد.

مدل‌های مختلف کامپیوتر جیبی

دو طبقه‌بندی اصلی این دستیارها در حال حاضر تولید و در سرتاسر جهان به فروش می‌رسند:

• 1) پالم: (Palm) نام رده اول این دستیارها که از اوایل دهه 1990 در دسترس قرار گرفتند، از نام شرکت سازنده اصلی آن یعنی پالم و سیستم عامل کاربردی (Palm OS) گرفته شده است. در حال حاضر شرکت‌های معتبر دیگری مثل سونی، Treo، هندسپرینگ، سامسونگ و غیره، دستگاه‌های خود را این رده تولید می‌کنند که همگی تحت عنوان گروه پالم شناخته می‌شوند و از سیستم عامل خاص آن استفاده می‌کنند.

• 2) پاکت‌ پی سی: (Pocket PC) رده دوم این دستگاه‌ها، سیستم عامل کاملاً متفاوتی دارد که توسط مایکروسافت تهیه و ارایه شده است؛ این سیستم عامل ابتدا با نام ویندوز CE شناخته می‌شد که در نسخه‌های بعد به ویندوز پاکت پی سی و سپس ویندوز موبایل تغییر نام داد.

این دو رده اصلی کامپیوترهای جیبی، رقیب یکدیگر محسوب می‌شوند. پردازنده‌ها، سیستم عامل، نرم‌افزارها، دستگاه‌ها و وسایل جانبی، نحوه ارتباط آنها با کامپیوتر شخصی و بسیاری موارد دیگر آنها با هم متفاوت است، اما کاربرد دستگاه‌ها تا حدی شبیه هم است و کارکردهای مشابهی را می‌توان از آنها انتظار داشت.

پاکت پی سی

کامپیوترهای جیبی که می‌توان آنها را در یک دست گرفت، به اندازه یک کتاب کوچک یا ماشین حساب هستند و مکمل لپ‌تاپ‌های سنگین‌تر و گران قیمت به شمار می آیند.

حافظه دستیارهای دیجیتال شخصی

این دستگاه‌ها، هارددیسک، فلاپی یا CD ROM ندارند و حافظه آنها به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم می‌شود.

حافظه درونی: خود به دو دسته ROM (ثابت) و ROM (متغیر) تقسیم می‌شود.

حافظه ROM کل برنامه‌ها و نرم‌افزارهای اصلی مثل دفترچه یادداشت، تقویم، دفتر تلفن و غیره را به‌علاوه سیستم عامل دستگاه در خود گنجانده است. زمانی که دستگاه خاموش می‌شود، این حافظه ثابت از بین نمی‌رود و پاک نمی‌شود. هر برنامه، نرم افزار و یا اطلاعاتی که بعداً خود شما اضافه کنید، روی حافظه متغیر یا RAM سوار خواهد شد. وقتی دستگاه را روشن می‌کنید، برخلاف کامپیوتر شخصی، تمام نرم‌افزارها بلافاصله در دسترس هستند و نیازی نیست صبر کنید تا دستگاه بالا بیاید. هر وقت که در حال کار کردن باشید و اطلاعاتی را وارد کنید یا تغییر دهید، به‌صورت خودکار ذخیره می‌شود و نیازی به ذخیره کردن مکرر توسط خود فرد نیست. پاکت پی سی‌ها معمولاً ROM و RAM بالاتری نیاز دارند و به همین دلیل نسبت به پالم‌ها، ظرفیت بالاتری در آنها گنجانده شده است؛ پالم‌ها در انواع ساده‌تر می‌توانند با 2 مگابایت حافظه هم کار کنند، در حالی که پاکت پی سی‌ها حداقل به 16 تا 32 مگابایت حافظه احتیاج دارند.

پالم‌ها در حال حاضر با 32، 64 و بعضاً 128 مگابایت حافظه در بازار ایران موجودند، در حالی که پاکت پی سی‌ها عمدتاً ظرفیت 64، 96 یا 128 مگابایت دارند. علاوه‌بر حافظه درونی دستگاه، امکان اضافه کردن حافظه به شکل کارت‌های مختلف فلش (عمدتاً SD،MMC یا CF) وجود دارد. این کارت‌های حافظه در حجم‌های مختلف موجود هستند، اما سرعت خواندن و نوشتن آنها با یکدیگر فرق می‌کند و هر دستگاه ممکن است از یک یا چند نوع آنها استفاده کند؛ لازم است بدانید که دستگاه‌تان تا چه سقفی از حجم حافظه جانبی را پشتیبانی می‌کند.

نحوه ورود و خروج اطلاعات

نحوه وارد کردن اطلاعات به این دستگاه‌ها بسیار متنوع است؛ صفحه کلید ثابت با تمام کلیدهای خاص مورد نیاز، صفحه کلید مجازی (Virtual) که بر روی صفحه LCD‌ نمایش داده می‌شود و می‌توانید با قلم مخصوص کلیدها را فشار دهید، صفحه حساس به لمس، نرم‌افزار تشخیص دست خط و غیره. اکثر دستگاه‌ها، چند دکمه اصلی هم دارند برای نرم‌افزار تشخیص دست خط و غیره. اکثر دستگاه‌ها، چند دکمه اصلی هم دارند که با فشار دادن آنها، نرم‌افزارها یا کارکردهای خاص و مهم دستگاه به سرعت جلو چشم‌تان ظاهر می‌شود.

معمولاً نرم‌افزارهای تشخیص دست خط (که در مدل‌های پالم به نام گرافیتی (Graffiti) شناخته می‌شود، منطقه خاصی از صفحه نمایش دستگاه را به‌عنوان محل نوشتن حروف یا اعداد می‌شناسد. فرد با قواعد از پیش تعریف شده، شکل حروف را با قلم مخصوص پلاستیکی (Stylus) روی آن منطقه رسم می‌کند و قلم را حرکت می‌دهد؛ نرم‌افزار مربوط با شناسایی الگوی حرکت قلم، حرف یا عدد مورد نظر را می‌شناسد و روی صفحه، نمایش می‌دهد. نکته مثبت نرم‌افزارهای تشخیص دست خط، راحتی یادگیری آنها و کاربردی بودن‌شان است، اما به هر حال کندتر از نوشتن عادی عمل می‌کنند، دقت آنها هیچ‌وقت کامل نیست و ممکن است بعضاً حروف و عدد را صحیح تشخیص ندهند.

برای کار کردن با صفحه کلید مجازی، شما با قلم پلاستیکی روی حروف و اعداد نمایش داده شده بر روی صفحه حساس به لمس دستگاه ضربه می‌زنید و تایپ می‌کنید. بعضی از دستیارهای دیجیتال شخصی، صفحه کلید ریزتر فیزیکی بر روی بدنه خود دارند، اما اکثر آنها، صفحات کلید تاشو بیرونی دارند که به‌عنوان لوازم جانبی به فروش می‌رسد و می‌توان آن را به دستگاه وصل کرد و شروع به تایپ کردن نمود. تعداد بسیار کم‌تری از این دستگاه‌ها، از نرم‌افزار تشخیص صدا و دستورهای کلامی بهره‌مند هستند؛ شما در واقع با استفاده از میکروفن، کلمات یا دستورهای لازم را به دستگاه می‌دهید و نرم‌افزار، جملات شما را به اطلاعات خاص تبدیل می‌کند.

هماهنگ‌سازی با کامپیوتر رومیزی

چون دستیارهای دیجیتال شخصی به‌عنوان مکمل کامپیوترهای شخصی یا لپ‌تاپ‌ها به کار می‌روند، هرگونه اطلاعات و نرم‌افزار مورد نیاز آنها باید با کامپیوتر رومیزی تبادل و هماهنگ یا سینکرونیزه شود. (Synchronization) هر کدام از این دستگاه‌ها باید بتوانند به بک کامپیوتر رومیزی وصل شوند تا مثلاً قرار ملاقاتی را که روی کامپیوتر منزل گذاشته‌اید بر روی خود سوار کنند یا شماره تلفنی را که در حافظه آن یادداشت کرده‌اید به کامپیوتر منزل انتقال دهند. برای انجام چنین کاری، این کامپیوترهای جیبی معمولاً مجهز به پورت یا گذرگاه خاص و کابل ویژه‌ای هستند تا به کامپیوتر شخصی وصل شوند. نرم‌افزارهای اصلی هم بر روی CD موجود است تا بر روی کامپیوتر شخصی نصب (install) شوند و اطلاعات را بر روی کامپیوتر جیبی منتقل کنند. نسل قدیم این دستیارها از پورت سریال استفاده می‌کردند، اما در حال حاضر اکثر آنها به پورت USB‌ متصل می‌شوند. علاوه‌بر این ارتباطات کابلی و سیمی، ارتباط بی‌سیم به‌صورت مادون قرمز (infrared) و بلوتوث (Bluetooth) هم در برخی از دستگاه‌ها وجود دارد. امکان ارتباط با شبکه بی‌سیم یا Wifi هم در بسیاری از مدل‌ها موجود است. ارتباط مادون قرمز، از همه ارزان‌تر، اما سرعتش پایین‌تر و کاربرد آن هم مشکل‌تر است؛ تا شعاع 5/11 متر کار می‌کند و دستگاه باید به صورت مستقیم (مثل کنترل از راه دور) مقابل چشمی دریافت‌ کننده دستگاه مقابل (مثلاً گوشی موبایل) قرار گیرد. ارتباط بلوتوث گران‌تر است و قیمت دستگاه را بالا می‌برد، اما در عوض با فرکانس رادیویی بلوتوث 4/2 گیگاهرتز کار می‌کند، دیجیتال و بدون تداخل است و در بلوتوث نوع 1، برد حداکثر 15- 10 متر و در بلوتوث نوع 2، بد حداکثر 100 متر دارد. ارتباط وای‌فای با شبکه بی‌سیم، برد حدود 150-100 متر دارد و می‌توان از طریق آن به صورت بی‌سیم به اینترنت متصل شد، ایمیل‌ها را چک و یا فایل دانلود نمود. البته باید اشتراک ارائه‌کننده خدمات اینترنت بی‌سیم هم داشته باشید.

امکانات جانبی

طبیعی است که رشد فن‌آوری در این زمینه، با سرعت بالایی ادامه دارد. نسل جدید پالم‌ها و پاکت پی سی‌ها، امکانات جانبی اضافه‌تری نیز به همراه دارد:

12 دستگاه در یک دستگاه !

اتصال به اینترنت: در محیط آشنای Internet Explorer به جستجو در میان سایت‌های مورد علاقه و نیاز خود بپردازید. امکانات اینترنت برای تجار فرصت بررسی لحظه به لحظه تغییرات و تحولات بهای کالا، وضعیت سهام بورس و اخبار اقتصادی را فراهم می‌کند.

ارسال و دریافت Email,sms, chat,: با همراه داشتن یک پاکت پی سی دیگر هیچ نامه‌ای را از دست نخواهید داد.

ارسال و دریافت فکس: فکس‌های خود را دریافت کنید و هرگاه به دفتر کارتان بازگشتید آنها را از روی حافظه دستگاه پرینت بگیرید.

برنامه Microsoft Office: فایل‌هایتان را در محیط Word یا Excel یا Power Point بسازید و اجرا کنید. امکان تایپ مستقیم توسط Keyboard‌ یا قابلیت نگارش و تبدیل دست خط شما به text توسط قلم از دیگر توانمندی‌های دستگاه‌های PDA می‌باشد.

امکان وارد کردن سیم کارت تلفن همراه و استفاده در شبکه تلفن همراه GSM با فرکانس‌های مختلف آن؛ البته باید توجه داشته باشید که به جز برخی از پاکت پی سی‌ها که شماره سریال آنها توسط مخابرات ثبت شده است، بقیه دستگاه‌ها ثبت شده (registered) نیستند و باید برای استفاده از امکان تلفن همراه، با پرداخت مبلغی به مخابرات، شماره سریال دستگاه‌تان را ثبت کنید تا بتوانید از آن استفاده کنید.

گیرنده سیستم مکان‌یابی جهانی یا GPS: برخی از کامپیوترهای جیبی، درون خود کیت GPS دارند که با استفاده از آن، مختصات مکان کاربر به‌صورت ماهواره‌ای همواره مشخص است.

دوربین دیجیتال: برخی از دستگاه‌ها، دروبین دیجیتال با قدرت تفکیک (046×084 VGA پیکسل) و 3/1 مگاپیکسل را در خود گنجانده‌اند، عکس‌های دیجیتال نوع 3/1 مگاپیکسل، تا اندازه 13×9 سانتی‌متر با کیفیت خوب قابل چاپ است و جدیداً تا 1/2 مگاپیکسل.

ضبط صدا: از برخی از دستگاه‌ها می‌توان به‌عنوان ضبط کننده صدا استفاده کرد.

MP3 PLAYER: شاید ساده‌ترین امکانی که اشاره کردن به آن خیلی ابتدایی جلوه می‌کند، پخش mp3 است.

پخش کلیپ تصویری و گیم: فکر نمی‌کنم به توضیح بیشتری نیاز باشد.

اجرای بازی‌های کامپیوتری، گیرنده کانال‌‌های تلویزیونی (TV)

امکان نصب برنامه‌های گوناگون: تفاوتی نمی‌کند زمینه فعالیت و تخصص شما چه باشد، اطمینان داشته باشید نرم‌افزار مناسب و دلخواه خود را میان صدها برنامه موجود خواهید یافت. انواع برنامه‌های پزشکی، حسابداری، مدیریت، بازرگانی و …

قیمت

مدل، سرعت پردازنده، مقدار حافظه RAM و ROM اندازه صفحه نمایش، داشتن امکان ارتباط بی‌سیم بلوتوث و شبکه بی‌سیم Wifi، نرم‌افزارها و سخت افزارهای جانبی، همه و همه بر قیمت دستگاه تأثیر می‌گذارند.

مدل‌های پالم از قیمت 400 هزار تومان تا حدود 700 هزار تومان در بازار کشور ما موجود است، مدل‌های پاکت پی سی از قیمت حدود 400 هزار تومان تا حدود 900 هزار تومان متغیر است، اما یک مدل متوسط با کارآیی مناسب بین 500 تا 600 هزار تومان تمام می‌شود.

تلفن‌های همراه نسل سوم به‌عنوان نکته آخر باید گفت که کارهای بسیار ساده‌تر و ابتدایی‌تر دستیارهای دیجیتال شخصی مثل دفترچه تلفن، یادداشت، زنگ یادآور و غیره به نوعی در گوشی‌های تلفن همراه قابل اجراست، اما توجه داشته باشید که تلفن‌های همراهی که در حال حاضر در بازار رایج هستند، نمی‌توانند کارآیی کامل یک پالم یا پاکت پی سی را داشته باشند. البته تلفن‌های همراه نسل سوم که به تدریج وارد بازار ما هم خواهند شد، سعی کرده‌اند این فاصله را هر چه کم‌تر کنند، اما احتمال این که یک شرکت سازنده تلفن همراه بتواند پالم یا پاکت پی سی خوبی هم از آب دربیاورد، خیلی کم‌تر از آن است که شرکت سازنده پالم یا پاکت پی سی، کیت GSM را در دستگاه خودش جاسازی کند. هر دستگاهی را برای کارکرد خاصی ساخته‌اند؛ پس تا زمانی که تلفن‌های همراه نسل سوم بتوانند جایگزین واقعی کامپیوترهای جیبی شوند (که مدت نسبتاً زیادی زمان می‌برد)، بهتر است هویت این دستگاه‌ها را ندیده نگیریم و از کاربردهای آنها بهره‌مند شویم!

نحوه کار دستیار دیجیتال شخصی

این کامپیوترهای کوچک قطعات مشترکی دارند تا بتوانند کارهای معمول خود را انجام دهند:

پردازنده یا پروسسور: مغز اصلی دستگاه را تشکیل می‌دهد و تمام کارکردهای دستگاه را هماهنگ می‌کند.

سیستم عامل: نرم افزار رابط بین دستگاه و کاربر است که در این کامپیوترها، بسیار ساده و کاربردی شده است.

صفحه نمایش‌گر LCD: به دو صورت سیاه و سفید و رنگی موجود است؛ معمولاً در اکثر دستگاه‌ها حساس به لمس است و با قلم مخصوص می‌توان روی صفحه را لمس و اطلاعات خاص را وارد کرد.

حافظه: به دو شکل ROM (حافظه ثابت) و RAM (حافظه متغیر) و احیاناً حافظه‌های جانبی است که با کارت‌های حافظه خاص قابل افزایش است.

باتری: با انواع مختلف، از نیم قلمی و قلمی تا انواع لیتیمی قابل شارژ برحسب مدل.

دستگاه‌‌های ورودی: کلیدها، دکمه‌ها، صفحه کلید حقیقی یا مجازی (نرم‌افزاری)، صفحه حساس به لمس و پورت‌ها یا گذرگاه‌های اتصال به کامپیوتر یا دستگاه‌های خاص.

CD نرم‌افزار: برای نصب کردن روی کامپیوتر منزل یا لپ‌تاپ و Load کردن آنهابر روی دستگاه از طریق کابل مخصوص.

سال‌هاست که این دو رده از دستیارهای دیجیتال شخصی یعنی پالم و پاکت‌ پی سی، به رقابت سخت خود در زمینه سخت‌افزار و نرم‌افزار ادامه می‌دهند. هر کدام از آنها مزایا و معایبی دارند که در نوع خود قابل توجه‌اند. برای انتخاب از بین این دو، لازم است به مشخصات خاص مد نظرتان حتماً دقت و درباره آنها تا حدامکان مطالعه یا پرس‌وجو کنید.

مزایا

پالم راحتی استفاده از سیستم عامل، قیمت کم‌تر، تشخیص بهتر دست خط با نرم‌افزار گرافیتی، هماهنگ‌سازی بهتر با کامپیوتر شخصی (هم اپل و هم آی‌بی‌ام) راحتی کار با ایمیل‌ها در نرم‌افزارهای مختلف با Versa Mail.

پاکت پی سی

داشتن سیستم عامل ویندوز و شباهت بیشتر آن به کامپیوتر شخصی، کارآیی بهتر در زمینه صوت و تصویر و در کل مولتی‌مدیا، سازگاری بیشتر با بسته‌های نرم‌افزاری خاص مایکروسافت و در رأس آن آفیس، داشتن چند نرم‌افزار مختلف برای تشخیص دست خط، تولیدکنندگان متنوع.

معایب پالم

سازگاری کم‌تر با فایل‌های بسته نرم‌افزاری آفیس؛ البته نرم‌افزار

منبع